Cześć, wilki!

Co można powiedzieć o opowieści, przy czytaniu której cały czas czekało się (bezskutecznie)  na tragiczne wydarzenia (zakładam, że z happy endem) wiążące się w jakiś sposób tematycznie z działalnością fundacją, która patronuje książce? Dziwna to lektura, którą kieruje logotyp dostrzeżony kątem oka...

– Jak ja chcę?

–  No tak.

–  A to ma jakieś znaczenie?

–  Ogromne.

– To, czego chcesz, jest ważne.

– I ważne jest, czego nie chcesz.

– I to, żeby inni wiedzieli.

– Czego chcesz, a czego nie.

– Bo to ty. A to oni.

– Bo ty to ty.

– A oni to oni.

– A to wy? –  zaryzykował Filip.

– A jak my jesteśmy... –  zaczął Etu

–... wtedy ty nie jesteś....

–  Jestem! –  zaprotestował Filip.

–  Wtedy ty nie jesteś sam –  wyjaśnił Etu.

– Nie jestem!

– No właśnie. Jesteś. Nie jesteś. No właśnie.

Właściwy odbiorca tej nowości jest (być może) w krainie Dalej i Dalej, gdzie niekoniecznie szepczą mu wilki (to raczej do mnie przychodzą w snach). I nie mam z kim skonsultować swoich wątpliwości.  Tego, "o czym właściwie jest" i jak sprawdza się przyjęta w "Cześć, wilki" koncepcja formalna. Zastanawiam się raczej nad mechanizmami dzisiejszego rynku wydawniczego  i tęsknię za nieprzegadaną, istotną polską książką dla dzieci. Taką, którą porusza czułe struny. I (w) dużych, i mniejszych.

Jedenastoletniego Filipa poznajemy razem z dziwnymi, widzianymi tylko przez niego stworkami: Etu i Zu. Zbliżenie na nie zastępuje jednak szerszy obraz: bezludnej wyspy na oceanie, do której dociera z oddali głos mamy. Okazuje się, że i ocean, i wyspa zmieściły się w standardowym mieszkaniu w dziesięciopiętrowym bloku, gdzie swoje smutki i dość nudne wakacje przeżywa Filip. Za chwilę opuści swoją – w gruncie rzeczy samotnię –  „wieżę”, by przenieść się z akcją do miejsca, gdzie wydarzą się co istotniejsze rozmowy i działania. Filip wsiada na rower, by zawieść paczkę ciotce – starszej siostrze swojej mamy.  Podróż rowerem będzie przejściem do innego świata i bycia: zamiast pustego blokowiska Cztery Wiatry dostajemy wizję willowego osiedla – „innej bajki”, z kolorowymi domami, tajemniczymi ogrodami, ulicą Marcepanową (!) i Niebieską (!). „Wilczy Potok”. To tu mieszka dyskretna, taktowna, szanująca Filipa ciotka Agata. Piekąca (wydaje się, że nieustająco) serniki scenarzystka, niedawno owdowiała, zamożna i z punktu widzenia swojej siostry – syta i ukołysana bezproblemowym życiem.  Posiadaczka równie dobrze ułożonego i rozumującego wszystko psa Bodo. To on stanie się pretekstem do coraz częstszych wizyt Filipa na ulicy Niebieskiej 7. A ciotka Agata – przewodniczką i inicjatorką zmiany wątpiącego w swą wartość jedenastolatka.

„Cześć wilki” to gruncie rzeczy powieść drogi. A może tylko odsłonięcie jej początku. Dostajemy stojącego na progu dojrzewania chłopca, osamotnionego i wiecznie krytykowanego przez rodziców, który nieustannie podróżuje i przemieszcza się między różnymi porządkami i światami. Z Osiedla Cztery Wiatry do Wilczego Potoku. Z pełnego napięć i obcości mieszkania na dziesiątym piętrze do oazy spokoju i taktownego szacunku dla uczuć dziecka w domu ciotki. Wreszcie – ta droga prowadzi także między różnymi światami: fantastycznymi, widzianymi tylko przez Filipa i „obiektywnymi”. A także pomiędzy kilkoma płaszczyznami powieści – także tej, „terapeutycznej”,  pisanej przez Filipa.

Uchylę się przed streszczaniem kolejnych przystanków i zakrętów tej drogi, tym bardziej, że nie doprowadza ona do poczucia, że oto dobrnęliśmy do istotnego punktu zmieniającego punkt widzenia kluczowych bohaterów. Flip przeżywa zmianę. Buduje swoje poczucie wartości. Siebie. A czy i jak o to zadba? Jak ustosunkują się do tej zmiany rodzice, a przede wszystkim kluczowa postać –pozbawionego głosu (na własne życzenie)  – nieobecnego ojca? Muszę rozczarować tych, którzy czekają na diagnozy i wskazówki jak zmienić tę jednostkę chorobową współczesnej rodziny.  Od autorki otrzymujemy jedynie fantastyczną wizję „życzeniową” Filipa, uchyla się ona od istotniejszego dotknięcia napięć, które panują między siostrami, pomiędzy Filipem a matką, w małżeństwie czy w tej najistotniejszej relacji ojciec – syn.

W debiucie książkowym Doroty Kassjanowicz spotykamy się ze szczyptą fantastyki, ale wydaje się, że pokusą było nakreślenie obyczajowego obrazu: samotnego, dojrzewającego dziecka i  współczesnej rodziny. Wprowadzona koncepcja „powieści w powieści” ma w tym jednocześnie i pomóc, i wprowadzić dodatkowe wątki: autotematyczne, poświęcone naturze „pisania”, trudnej pracy odkrywania swoich talentów, panowania nad wyobraźnią i budowania swojego poczucia wartości.

Nie wiem czy przekona to nastolatków do własnej twórczości. Zbawienna dla książki byłaby większa dyscyplina i mniejsze przegadanie, bo co istotnego do problemu, który znajduje się w centrum zainteresowania wnoszą kolejne gry i zabawy językowe?

A może to moje zawiedzione oczekiwania co do „tematycznej tragedii” zlekceważyły celowość części dialogów i bon mottów Filipa?

Tak, przyznaję, czekałam na jakiś wypadek, śpiączkę i cudowne wybudzenie pogrążonej w letargu rodziny.  Nadzieję. I wiarę, że można. Tymczasem dla patronatu Fundacji Akogo i firmowaniu powieści opinią Ewy Błaszczyk istnieje chyba całkiem prozaiczne uzasadnienie. W życiorysie zawodowym autorki. A ja nadal czekam na istotną, polską książkę obyczajową dla (starszych) dzieci. I śnią mi się wilki.

"Cześć, wilki!" Dorota Kassjanowicz. Wydawnictwo Dwie Siostry, 2014.