Dziewczynka z cienia

Ta książka was zaskoczy. Tym, co się kryje za okładką. I jak wpisuje się w serię wydawniczą "Mały koneser".

"Dwie siostry" raczej milczą o tej książce, cześciowo tylko zapowiadając niespodziankę: "Jan Karp i Marta Ignerska brawurowo mierzą się ze słynnym obrazem Andrzeja Wróblewskiego". Czego się więc spodziewać po "Dziewczynce z cienia"?

Niespodzianki. Ukrytej w formie. 

Lakoniczności, która o wiele bardziej do mnie przemawia niż przegadane 

wcześniejsze książki z tej serii.

Mądrego myślenia całościowego o książce i zapętlonej (jak sądzę) współpracy 

autora tekstu i autorki koncepcji graficznej. 

Tego, że właściwie cała książka staje się obrazem. Do czytania.

"Dziewczynka z cienia". Poruszająca.

Sebastian Cichocki bardzo ładnie i sugestywnie napisał o twórczości Wróblewskiego: "jego obrazy wydają się krzyczeć albo płakać". A książka podąża za tonem uczuć, które wywołuje twórczość autora "Rozstrzelania surrealistycznego". W "Dziewczynce z cienia" nie da się wyłączyć tekstu. Odzielić słowa od obrazu. Nawet "typografia" jest cześcią obrazu. Odręcznie pisanego.




Andrzej Wróblewski widział swoje malarstwo jako zaangażowane społecznie i politycznie - tak o nim piszą krytycy. Na obrazie, który stał się isnpiracją dla powstania książki, znajdziemy motywy obecne i w innych jego pracach. Ciało jako przedmiot, umieranie rozpisane na kolejne  kadry, widoczne z różnych perspektyw. Ruch. Człowiek rozpadający się, podlegający deformacji. Utrata koloru i rozpad ciała. Człowiek i jego cień, na kolejnych etapach rozstrzelania i rozkładu.
Tego nie da się uchwycić spustem migawki. Choć współczesna fotografia nie boi się utrwalania śmierci. Wojny ludzko-ludzkiej. A może nawet tym epatuje.  Pełna jest śmierci. W obrazie Wróblewskiego ten akt zostaje podzielony na kolejne kroki, sekwencje, grymasy. Pomiędzy sztuką a życiem. I o tym opowiada "Dziewczynka z cienia"

Książka Jana Karpa i Marty Ignerskiej także składa się z kadrów i sekwencji. O człowiek rozpadającym się. Tylko bohaterem staje się nieoczekiwanie ktoś inny,wypchnięty poza ramę/kadr obrazu.
Narratorką w tekście Karpa jest dziewczynka, której monolog, nie wystrzegający się (celowych) błędów, wyraźnie stylizowany, prowadzony w naiwnym tonie prostej relacji, prowadzi nas przez kolejne sekwencje związane z pozowaniem do obrazu. A właściwie przez to, co dzieje się "poza sztuką".
Dziewczynka opowiada o swojej rodzinie, jedzeniu, które udało się kupić, pozowaniu i towarzystwie innych modeli. Relacjonuje krótką rozmowę z koleżanką z podwórka, spotkanie z kolegą taty, który także pozuje do obrazu.









I to cień upchnięty już prawie poza kadrem pracy staje się początkiem do opowiedzenia historii o tych, którzy niezakorzenienie w konkretnym czasie i miejscu (w dziś?) znaleźli się także poza kadrem zliftingowanej "rzeczywistości". Cień jest klamrą, która spaja.

Zagłębiając się w książkę Jana Karpa i Marty Ignerskiej wyczujecie biedę i  głód, przemoc i alkohol, zatęchły zapach nie-posiadania. Mam wrażenie, że pokazują współczesnych "żydów" świata zapatrzonego w ładność. Degradację człowieka w biedzie, obok wygładzonej współczesności.

Niebiesko-brunatno - zielona, trupia tonacja obrazu Wróblewskiego staje się u Ignerskiej czarno-białą grubociosaną i "brudną" kreską, dopełnianą fluorescencyjnymi - krzykliwymi barwami. Jaka jest ich rola? Co przywołują abstrakcyjne kompozycje - nawiązanie do sztuki? Czy historię biedy, przemocy i choroby, która stała i udziałem Kobro i Strzemińskiego oraz ich córki?
Dlaczego?



Dlaczego w tekście Karpa postać matki - ofiary ubierana jest w męską marynarkę (i jak się ma do tego trop wspólnego płaszcza Wróbleskiego i malowanych przez niego postaci), podczas gdy Marta Ignerska epatuje picassowską, przywołującą motywy ze sztuki pierwotnej, kobiecością?

"Dziewczynka z cienia" budzie wiele pytań.
Także o wojnę, którą ludzie toczą przeciwko ludziom na co dzień. Tę, która znajduje się poza kadrem współczesności.
Wyciąga z cienia i stawia nas oko w oko z pytaniem o biedę, przemoc, chorobę, rozpad człowieka niezależny od miejsca i czasu urodzenia. Z pytaniem o rolę sztuki. I ta ksiażka wydaje się krzyczeć albo płakać. Całkiem jak obraz Wróblewskiego.

.

Wydawnictwu Dwie Siostry dziękuję za "Dziewczynkę z cienia"

"Dziewczynka z cienia" tekst: Jan Karp, ilustracje i projekt graficzny: Marta Ignerska. Wydawnictwo Dwie Siostry, 2014. Wiek: 12+