Vincent i van Gogh

Kilka dni temu naśmiewałam się z regulaminu strefy autografów na Festiwalu Gier i Komiksów. Po niedzielnej, ponad dwu i półgodzinnej, gonitwie za obiecanym... rysografem, z większym zrozumieniem podeszłam do prób ujarzmienia wielbicieli tego, co "do oglądania". Tego, co musi się "opatrzeć" i czemu nikt się nie dziwi, "dlaczego" komiks...




W kolejce po autografy były i numerki, i przywileje (nie będę wnikać). Moim (silnym) argumentem (przywilejem?) była sześciolatka, dzięki której (chyba) udało się nam dostać to, na czym tak zależało. Ale chyba jeszcze większą frajdą było przyglądanie się pracy nad "autografami" (rysografami) Gradimira Smudji, bo tak powstał cały - obszerny -  komiks, na który polowałyśmy. I nie tylko on.

"Vincent i van Gogh" to dowcipna, z polotem opowiedziana alternatywna historia słynnego (i podobno "przereklamowanego") malarza, a może bardziej - historia jego obrazów i źródeł jego malarstwa. Podejrzewam, że może zrobić karierę ze względu na walor "edukacyjny". Ale niech nie zwiodą Was pozory. Do czytania i oglądania tego komiksu powinno się gruntowanie przygotować. I poznać choćby zarys biografii van Gogha. Bo nie jest on tym, kim może się Wam wydawać...

Inni zawsze wyprzedzają mnie o krok - narzeka rozczarowany i kiepski malarz, przemierzając scenerię zaczerpniętą lub subtelnie nawiązującą do dzieł "wielkich" i "uznanych". W tle pojawia się i Monet, i Toulouse-Lautrec, Edgar Degas, Rembrandt, Delacroix,  Paul Gauguin, a nawet Picasso. 

W wielkim skrócie możemy poznać historię ucieczki van Gogha  z Paryża, alternatywną (jedną z dwóch) historię uszkodzonego ucha, subtelnie ironiczny komentarz do tego wszystkiego, co zidentyfikujemy lub odnajdziemy potem na obrazach van Gogha. 

Ale przede wszystkim "Vincent i van Gogh" to przekorna historia tajemnicy wielkiego malarstwa. Nie tylko van Gogha... W komiksie Gradimira Smudji siłą napędową wielkich dzieł europejskiego malarstwa okazuje się... tajemniczy, wysoce utalentowany koci ród. A autorem "Słoneczników" jest nikt inny, jak Vincent - hultaj, kobiecierz i złodziejaszek. Z wielką pasją i telentem. I sprawnym ogonem. Typ pasudny z charakteru, ale jak malujący!

Cała intryga wyjaśniająca postawione na głowie źródło, przyczynę  i pochodzenie obrazów van Gogha (które tak naprawdę na skutek omyłek i tragicznego końca prawdziwego autora są mylnie mu przypisane) nabiera momentami szalonego tempa, w którym ciężko się połapać. Lecz przyjemność z wyłapywania nawiązań, odniesień i tego jak wygląda cała historia  rekompensuje nierówne tempo poprowadzonej (szalonej!) opowieści (widoczne zwłaszcza w drugiej części  - jeszcze bardziej powstawionej na głowie - "Trzy księżyce").

Siłą tego komiksu (nie mogę oderwać od niego ośmiolatka, choć mam wątpliwości czy to lektura już dla niego...) jest właśnie stylistycznie zgradbne i pomysłowe nawiązanie do tego, co oko większości wyłapie bez problemu: najbardziej znanych dzieł van Gogha (Vincenta?). 

Opowieść o malarstwie, postawiona na głowie, czasem mocno niegrzeczna,  "wchodzi" w obrazy, ożywia je i wciąga czytelnika-oglądacza w swój świat. Mocno zwariowany, momentami (auto)ironiczny, być może momentami balansujący na granicy kiczu i dosłowności (ach te kocice...), ale skuteczny. Imponuje talent z jakim Gradmir Smudja oddaje klimat malarstwa, o którym tak przekornie opowiada. 

To strawa zdecydowanie bardziej przyswajalna, ale może my po prostu nie należymy do koneserów tego, co proponują polscy twórcy w tym zakresie. Choć cenimy różne smaki. I taki hołd dla artysty. Imponujący, zwłaszcza po ponad dwugodzinnym obserowaniu jak powstają rysunki (i plansze) Gradimira Smudji. A na taki autograf potrzeba około 10 minut...

Cieszą nas także wieści o planowanym wydaniu w Polsce dwutomowej szalonej podróży po historii sztuki, której pierwszy tom ukazał się we Francji. Choć niektórych mogą bulwersować niektóre teorie "Wincenta i van Gogha"...

  

"Vincent i van Gogh" Gradimir Smudja, tłumaczenie i posłowie: Wojciech Birek. Wydawnictwo timof i cisi wspólnicy, 2013.