Zgrzeszyłam i grzeszę... z lekturami

Zgrzeszyłam! Grzeszę, bo mam frajdę z intelektualnych wyzwań podczas lektury, czytania poezji (niełatwej, choć napisanej prostym językiem), bo widzę i wierzę, że może być mądrze, inspirująco i "fajnie", a także przyjemnie.  Co więcej - grzeszę podwójnie, bo zarażam dzieci "fajnością" czytania... I uświadamiam, że z każdym tekstem mają prawo dyskutować i wejść w dialog.



W ostatnim (10-11 XII 2016) "Magazynie Świątecznym" Andrzej Waśko (UJ), który "firmuje"  "nową" podstawę programową z języka polskiego uświadamia Was, że to, pod czym się podpisuje (choć nie będzie za to ponosił konsekwencji - chyba, że historyczne), ma pokazać uczniom polskiej szkoły, że literatura i tekst kultury nie jest "dla przyjemności", ani dla budowania własnej wrażliwości "czytelniczej",   ani dla poszukiwania własnych interpretacji czy nauki krytycznego myślenia...

Literatura nie jest po to, żeby było fajnie, tylko żeby było mądrze. Jeśli dziecko ma się rozwijać, musi stawać przed problemem: ja tego nie rozumiem. A modne, popularne książki nie postawią pytań bez łatwych odpowiedzi, nie wyrobią nawyku myślenia. 

Nawyk ten ma więc za rok, (teoretycznie) w mojej córce zbudować lektura m.in.  "Czarnych stóp" Szmaglewskiej, "Katarynki" Prusa, opisów zwyczajów z "Pana Tadeusza" czy poezja Słowackiego (nakaz dla V klasy przyglądania się "W pamiętniku Zofii Bobrówny" to jednak dywersja w stosunku do jego twórczości i oddawanie forów jego konkurentowi).

W myśl logiki tajemniczego zespołu pracującego nad podstawą i propozycji tych "kilkuset nauczycieli", którzy "konsultowali" (ale światła dziennego nie ujrzały efekty tych konsultacji) tekst, żeby "rozwinął" dziecko ma stawiać barierę (głównie jak widać po spisie lektur - barierę językową).

Czytanie, które ma wartość edukacyjną, to czytanie utworów trudniejszych, wymagających skupienia. Z tego punktu widzenia proponowanie młodzieży lektur, które i tak przeczyta jest szkodliwe.

Na potwierdzenie logiki wywodu i  jego słów o "mądrości", która wyrosnąć może jedynie na mozolnej pracy i nie-zrozumieniu,  możemy zobaczyć sławną już "Nelę reporterkę" jako przykład "sztuki reportażu" dla 15-latków.. Chcieliście z klasą podyskutować nad wartością (czy oryginalnością) Harry'ego Pottera? A może przyjrzeć się fenomenowi "Dziennika cwaniaczka", Percy'ego Jacksona czy "Baśnioborowi"?!  Nauczyciel nie ma ani przestrzeni na dowolność, ani na refleksję krytyczną nad tymi "przeklętymi" popularnymi tekstami, ani na zastanawianie jak przekonać grupę do czytania "w ogóle" (A.Waśko chyba nie miał dawno kontaktu z rzeczywistością klasową albo udaje, że nie wie o procencie czytających dzieci i Polaków w ogóle). Projekt "nowej" podstawy programowej wskazuje wprost, co jest celem:

Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. (nie, nie chodzi tutaj o własną interpretację ani umiejętność krytycznego czytania)

Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej

*projekt na stronie https://men.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/podstawa-programowa-%E2%80%93-jezyk-polski-%E2%80%93-szkola-podstawowa-%E2%80%93-klasy-iv-viii-.pdf 

Krytyczne podejście do historii??? Dyskusja z wierszem Bełzy o tym, czym był i czym może być współczesny patriotyzm?!  W projekcie podstawy słowo "interpretacja" pojawia się trzy razy, zawsze w tej samej "umiejętności" :

Kształcenie umiejętności wygłaszania, recytacji i interpretacji głosowej tekstów mówionych, doskonalenie dykcji i operowania głosem.

Uczeń może po swojemu odczytać utwór, nauczyć się odróżniać opinię od informacji o faktach, ale to w ramach "samokształcenia" (patrz projekt podstawy).


Z drugiej strony mamy i nauczycieli, wiernych strażników systemu, gdzie nawet jeśli była szansa na dowolność i pojawienie się ciekawych książek, to i tak nie była wykorzystana... Marnie więc widzę szansę na krytyczne przyglądanie się Sienkiewiczowi czy Żeromskiemu.
Betonujemy więc i tak już (w większości) niezdrową sytuację. A do tego, A.Waśko, bez ogródek przyznaje że koniec nawet ze złudzeniem "świeckiej szkoły": Zdanie katechetów jest ważne i bierzemy je pod uwagę. Większość publicystów bezsensu powtarza zdanie  o "niebezpieczeństwach traktowania fragmentów Genesis z Biblii jako mitu" (taaak, Pismo Święte, należy odczytywać literalnie), "Lewacy" (ten epitet chyba pasuje, skoro dr J.Kornhauser deklaruje się jako "kolarz amator"?) beztrosko deklarują chłodny dystans Zamiast pasjonować się rywalizacją gorliwych ekspertów resortu i wygadanych blogerów, wolę wpaść do biblioteki, pooglądać okładki, poczytać fragmenty. I sięgnąć po książkę spoza jakiegolwiek kanonu, która będzie się śnić w nocy.

Idealistycznie wierzę, że  celem systemu edukacji jest jednak wyrównywanie szans, zwłaszcza w przypadku tych dzieci, dla których jedyną biblioteką jaką znają jest biblioteka szkolna... I jednak pomimo mojej naiwności, nie widzę tabunów młodzieży biegnących do księgarni czy biblioteki po nudnych lekcjach.

W ramach tego przekonania ostatni czas spędzałam na próbach przekonania nauczycielek z jednej z łódzkich podstawówek do "otwarcia się" na nowe, potencjalne lektury. Takich list "marzeń" powstało jakiś czas temu sporo. Czy znacie może szkołę, w której czyta się "Książkę wszystkich rzeczy"? Cytując Pana Czytacza Po to się czyta książki, żeby czytać takie właśnie jak ta. Tekst (tłumaczenie), w moim odczuciu - ostatniego dziesięciolecia. Czy jakaś szkoła go dostrzegła?