Wigilia Małgorzaty

W idylliczny śnieżny krajobraz i czas Bożego Narodzenia wkraczamy miękko i subtelnie. Nostalgię budują nawiązania do estetyki lat 60-tych. Do czego tak chętnie odwołuje się ostatnio kultura wizualna (projektanci, ilustratorzy, graficy, świat mody, muzyki i pewnie wiele innych). Świat przewidywalny, łatwy do uporządkowania, gdzie czas płynie wolniej, a sprawy „prawd” są  o wiele bardziej oczywiste niż dziś. „Wigilia Małgorzaty” kanadyjskiego duetu: Indii Desjardins (tekst) i Pascala Blanchet (ilustracje).

Gdyby Małgorzata upadła, pewnie nie dałaby rady się podnieść. Zastanawia się, ile dni leżałaby na podłodze, zanim by ją znaleziono. I kto by ją znalazł?  (…) Tylko dzieci mogłyby ją znaleźć, ale nie codziennie z nimi rozmawia – potrzebowałyby parę dni albo nawet tygodnia, aby zacząć się niepokoić. Najprawdopodobniej umarłaby z głodu. Gdyby sekcja zwłok wykazała, co się stało, sumienie nie dałoby dzieciom spokoju. Za nic w świecie nie chce przysparzać im takich zmartwień.

Tekst, który pojawia się obok ilustracji , dziwnie nie współgra ze spokojem obrazu, wprowadza bohaterkę. Z jej opowieścią. O ciszy pustego, dużego i zamożnego domu. I strachu. Nie przed samotnością. Małgorzata boi się o poczucie winy swoich dzieci, zmartwień, które może im dostarczyć. Boi się swojej postępującej nieporadności ciała, które coraz mniej jej słucha. Czyhającej za progiem choroby, A może i „rzezimieszka”.  Boi się upływu czasu, niedołężności i zależności. Skrzętnie oszczędza emocje, rozsądnie gospodaruje sytuacjami, które mogą ich dostarczyć. Organizuje sobie życie tak, aby jak najdłużej żyć w poczuciu samodzielności. Buduje, już z mozołem, swój mikroświat. Za bezpiecznymi ścianami swego domu. Bo ta zimowa idylla, w którą już prawie uwierzyliśmy, świat „na zewnętrz” to źródło lęku i strachu. A po drugiej stronie - dźwięcząca pustka...

Wigilia, która miała być odnowieniem samotnego – bezpiecznego – rytuału (i zaprzeczeniem „oczekiwania”), z daleka od sytuacji, które nakazywałby konfrontację z drugim człowiekiem, zostaje nagle zakłócona.

Nie jest to jednak ten gość, którego nadejścia Małgorzata tak się obawia. A „zbłąkany podróżny”, który krok, po kroku wkracza w poukładaną – oswojoną przestrzeń domu – więzienia, oglądanego z różnych perspektyw. Od uchylonych drzwi, pociągniętego kabla telefonicznego (!), kałuż ze śniegu na drodze do łazienki, wędrujemy razem z Małgorzatą do rozkwitającego w niej postanowienia „ratowania Wigilii razem z nieznajomymi” i nachalnie wypunktowanej puenty.  

Dla kogo jest więc ta elegancka, „retro” (kabel telefoniczny!) historia , w której wędrujemy, razem z Małgorzatą, nie tylko  przez  dom – więzienie,  ale i starość – uwięzienie w ciele? 

Historii opowiedzianej obrazem elegancko, melancholijnie, towarzyszy przyciężki i mało finezyjny tekst. Nachalnie podsuwający wiodący motyw: "śmierć". Wigilia nie jest więc czasem oczekiwania na narodziny i odnowienie. Świat  (nie tylko) Małgorzaty to świat, gdzie nie ma przestrzeni sacrum, odnawiającej porządek "profanum". Bezpieczny i syty. Gdzie starość jest zepchnięta poza margines. Cóż więc pozostaje? Żyć?!

Nie wiem do kogo dotrze historia Małgorzaty, którą podglądamy trochę "zza okna" (taką perspektywę podsuwają ilustracje). Kto zada sobie pytanie o co chodzi w tej pięknej (w sumie) bajce dla dorosłych? Patrząc na wyniki w wyszukiwarce – po wydaniu "Wigilii Małgorzaty" zapanowała konsternacja…

Wydawnictwo, dla czytających uważnie, samo sugeruje: „Magia tej niezwykłej historii przekracza granice wieku – choć jej subtelny urok w pełni docenią przede wszystkim dorośli”. Doceniacie?

Wigilia Małgorzaty" tekst: India Desjardins, ilustracje: Pascala Blanchet, tłumaczenie: Jadwiga Jędryas. Wydawnictwo Dwie Siostry, 2014.